Boeken, ik kan er uren naar zoeken, in bladeren, in lezen. Bibliotheken zijn dan ook de schatkamer voor een veellezer als ondergetekende. Alleen bevatten bibliotheken te veel boeken om in een mensenleven te lezen. Dus dwaal ik soms langs de boekenkasten, niet met mijn vinger langs een leesplank zoals je soms in films ziet, maar speurend op mijn gevoel. Welk boek is het volgende dat het lezen waard is? En dan plots voel ik het. Ja, in deze kast zit een boek dat ik wil lezen. Mijn hand reikt naar een boek. Altijd weer een verrassing welk boek ik kies. Tenminste als het niet gaat om een boek dat ik gereserveerd heb of een boek dat ik zoek om één of andere reden. Het leukste is je te laten verrassen door boeken via een intuïtieve keuze.
De herkomst van het woord bibliotheek
Het woord bibliotheek heeft overigens een religieuze weerslag: het komt van het Griekse biblos en theca: de bijbel en een doos, een kist om iets in te doen, iets te bewaren. Byblos is echter ook een zeer oude Fenicische stad (3000 v. Christus) in het huidige Libanon die bekend stond voor het maken van papyrus, papier dus. In het Grieks biblion, geschrift, boek, wat in het Latijn biblia sacra: heilige boeken werd. Zo kwam men dus uiteindelijk tot het woord bijbel. De belangrijkheid van boeken was dus al vroeg bekend. Byblos was een vazalstad van Egypte, de Egyptische godin Isis zou er ooit naartoe gereisd zijn om het lichaam van Osiris, haar echtgenoot op te halen. Maar de stad is ook verbonden met Adonis, de god die de geliefde was van Venus, Aphrodite of Astarte. En met de tempeliers die de stad ooit aan hun heerschappij onderworpen.
Vrijheid
Hoe dan ook, het woord library, librairie, bibliotheek in het Engels of Frans voor een boekhandel geeft misschien meer weer wat boeken je schenken: vrijheid (libre). Want tijdens het lezen ben je verzonken in de wereld die de schrijver schetst. Heb je de vrijheid om eventjes aan de alledaagse realiteit te ontsnappen.
Een schat aan boeken bewaakt door een draak
En dan komt het oud -Engelse woord voor library : bóchord, afkomstig van book hoard . Hoard is een schat, een geheime voorraad: een boekenschat dus. Vandaar ook woordenschat. Een schat wordt in verhalen vaak bewaard door een draak. Wat heeft dat met boeken te maken vraag je je af? Iemand die veel leest, is een boekenwurm. Iedereen denkt dat dit woord afkomstig is van een worm. Maar waarom zou iemand die veel boeken leest te vergelijken zijn met een worm, een dier dat in de grond leeft? Neen, wurm heeft ook als betekenis draak. Vergezocht? Een wyrm is een draak of een zeeslang. De herkomst van dergelijke woorden kan je terug vinden in etymologische woordenboeken. Als je veel met taal bezig bent, is zo’n woordenboek een must, maar dat is mijn persoonlijke mening. Taal wordt er zoveel rijker door.
Draken
Draken komen al eeuwenlang voor in verhalen of het nu gaat om Sint-Michaël en Sint-Joris die een draak verslaan, Harry Potter of Game of Thrones. Het verband tussen boeken en een draak is wel merkwaardig want draken werden vroeger gelijkgesteld met de duivel. Tenzij in boeken teveel geheimen verteld worden, waardoor je volgens sommige (om maar niet te zeggen de kerk en de adel in de middeleeuwen) te veel zou te weten komen. Dan ben je pas een echte boekenwurm of boekendraak.
Abdijen van Ter Duinen en Ter Doest
Dat in geschriften van de abdij van Ter Duinen draken getekend werden en tijdens opgravingen vloertegels gevonden zijn waarop draken zijn afgebeeld, vind ik een grappig fenomeen. Monniken en draken? Terwijl een draak werd gelijkgesteld met de duivel? Maar ja, zij schreven natuurlijk de boeken die het gewone volk niet mocht lezen. De abdijen bezaten een schat aan kennis en aan boeken. Geen wonder dat draken te zien waren in hun geschriften en abdijen: iemand moest deze kennis toch bewaken?
Deze draken zullen wellicht niet verwijzen naar de Chinese astrologie waar een draak staat voor geluk en fortuin, alhoewel monniken daar misschien stiekem ook wel naar verlangden. In veel abdijen leefden men in iets meer luxe dan de belofte van armoede vroeg. Vandaar ook dat er soms nieuwe monnikenordes werden opgericht. Als tegenbeweging tegen het ‘vergeten’ van de belofte van armoede.
Ik vraag me af als men ooit opgravingen zou doen naar de abdij van Ter Doest in Lissewege waarvan restanten nog in de weidegronden liggen of men dan ook drakentegels zou terugvinden?
Iemand moest de schat van Ter Doest dat een befaamd scriptorium en een bibliotheek had toch bewaken? Een boekenwyrm?