Boeken, ik kan er uren naar zoeken, in bladeren, in lezen. Bibliotheken zijn dan ook de schatkamer voor een veellezer als ondergetekende. Alleen bevatten bibliotheken te veel boeken om in een mensenleven te lezen. Dus dwaal ik soms langs de boekenkasten, niet met mijn vinger langs een leesplank zoals je soms in films ziet, maar speurend op mijn gevoel. Welk boek is het volgende dat het lezen waard is? En dan plots voel ik het. Ja, in deze kast zit een boek dat ik wil lezen. Mijn hand reikt naar een boek. Altijd weer een verrassing welk boek ik kies. Tenminste als het niet gaat om een boek dat ik gereserveerd heb of een boek dat ik zoek om één of andere reden. Het leukste is je te laten verrassen door boeken via een intuïtieve keuze.
Het woord bibliotheek heeft overigens een religieuze weerslag: het komt van het Griekse biblos en theca: de bijbel en een doos, een kist om iets in te doen, iets te bewaren. Byblos is echter ook een zeer oude Fenicische stad (3000 v. Christus) in het huidige Libanon die bekend stond voor het maken van papyrus, papier dus. In het Grieks biblion, geschrift, boek, wat in het Latijn biblia sacra: heilige boeken werd. Zo kwam men dus uiteindelijk tot het woord bijbel. De belangrijkheid van boeken was dus al vroeg bekend. Byblos was een vazalstad van Egypte, de Egyptische godin Isis zou er ooit naartoe gereisd zijn om het lichaam van Osiris, haar echtgenoot op te halen. Alhoewel de stad ook verbonden is met Adonis, de god die de geliefde was van Venus, Aphrodite of Astarte. En met de tempeliers die de stad ooit aan hun heerschappij onderworpen.
Hoe dan ook, het woord library, librairie, bibliotheek in het Engels of Frans voor een boekhandel geeft misschien meer weer wat boeken je schenken: vrijheid (libre). Want tijdens het lezen ben je verzonken in de wereld die de schrijver schetst. Heb je de vrijheid om eventjes aan de alledaagse realiteit te ontsnappen. En dan komt het oud -Engelse woord voor library : bóchord, afkomstig van book hoard . Hoard is een schat, een geheime voorraad: een boekenschat dus. Vandaar ook woordenschat. Een schat wordt in verhalen vaak bewaard door een draak. Wat heeft dat met boeken te maken vraag je je af? Iemand die veel leest, is een boekenwurm. Iedereen denkt afkomstig van een worm. Maar waarom zou iemand die veel boeken leest te vergelijken zijn met een worm, een dier dat in de grond leeft? Neen, wurm heeft ook als betekenis draak. Vergezocht? Een wyrm is een draak of een zeeslang. Draken komen al eeuwenlang voor in verhalen of het nu gaat om Sint-Michaël en Sint-Joris die een draak verslaan, Harry Potter of Game of Thrones. Het verband met boeken en een draak is wel merkwaardig want draken werden gelijkgesteld met de duivel. Tenzij in boeken teveel geheimen verteld worden, waardoor je volgens sommige (om maar niet te zeggen de kerk en de adel in de middeleeuwen) te veel zou te weten komen. Dan ben je een echte boekenwurm of boekendraak.
Dat in geschriften van de abdij van Ter Duinen draken getekend werden en tijdens opgravingen vloertegels gevonden zijn waarop draken zijn afgebeeld, vind ik een grappig fenomeen. Monniken en draken? Maar ja, zij schreven natuurlijk de boeken die het gewone volk niet mocht lezen. De abdijen bezaten een schat aan kennis en aan boeken. Geen wonder dat zij draken afbeelden in hun geschriften en abdijen: iemand moest dit toch bewaken? De draken zullen wellicht niet verwijzen naar de Chinese astrologie waar een draak staat voor geluk en fortuin, alhoewel monniken daar misschien stiekem ook wel naar verlangden. Ik vraag me af als men ooit opgravingen zou doen naar de abdij van Ter Doest in Lissewege waarvan restanten nog in de weidegronden liggen of men dan ook drakentegels zou terugvinden? Iemand moet de schat van Ter Doest dat een befaamd scriptorium en een bibliotheek had bewaken? Een boekenwyrm?
2 februari 2020, Maria Lichtmis. Een speciale dag. Naast de vier keer twee in de datum, is het de 33ste dag van het jaar en er volgen dit jaar nog 333 dagen. Een droom van een palindroom (02022020) of numerologisch is er wel het één en ander over te zeggen. Bij het cijfer drie moet ik onwillekeurig aan de Kelten denken. Of ligt het aan de datum? Op 1 februari werd door de Kelten immers Imbolc gevoerd ter eren van de godin Brigit, Birgit, later overgenomen door het christendom als de heilige Brigitta. Een godin van de scheppende kracht en de beschermster van cultuur en beschaving. We zullen maar zeggen een godin van het licht, aangezien haar feest werd getransformeerd in Maria Lichtmis. Moedergodinnen, ze komen overal voor.
Birgit wat ook een van de Keltische “drie-enige” godinnen – wat betekent dat ze een en drie tegelijk is. Of om het met andere woorden te zeggen: drie verschillende aspecten van dezelfde persoon. Drie godinnen komen in allerlei mythologieën voor: bij de Grieken de Moira die je levensloop bepalen: Klotho, de spinster die je levendraad spon. Dat het een vrouw was, is voor sommige mannen misschien “klote” :-), Lachesis (de verdeelster), die de lengte van de draad mat en besliste hoelang je te leven had en Atropos (de onafwendbare) die je draad doorknipte als je tijd gekomen was. Bij de Romeinen waren het fatae (fatum, lot), bij de Noren de Nornen: Urd (oer-verleden), Verdandi (zijn-heden) en Skuld (nood-toekomst).
Maar ook in het christendom komt deze drie-eenheid voor: God de Vader, God de Zoon en God de Heilige Geest. Het vrouwelijke was verdwenen, alhoewel je in de Bijbel in het Nieuwe Testament wel nog de 3 Maria’s hebt: Maria, moeder van Jezus, Maria-Magdalena, de vrouw van Jezus en Maria Solomé, naar gelang de bron, de moeder van apostel Jacobus of de zus van de moeder van Jezus. En wanneer vind je ze terug? Bij het graf van Jezus en bij de kruisiging. Dan toch een verwijzing naar de eeuwenoude godinnen van het lot uit diverse mythologische voorgangers?
Of wat dacht je van de drie dochters van de heilige Sophia, gewoonweg symbool van wijsheid: geloof, hoop en liefde. Sophia die verbonden is met Maria-Magdalena, zoals te lezen staat in het Evangelie van Filippus dat via de Nag Hammadi-geschriften werd teruggevonden:
“ Sophia die ze de onvruchtbare Wijsheid noemen is de moeder van de engelen en de metgezellin van de Heer als zodanig heet zij Maria Magdalena.”
Dat is iets anders dan als een zondares, een prostitué afgeschilderd te worden door het christendom. O ja, ik moet nog iets melden over het cijfer dertien: in het dertiende boek van de Nag Hammadi-bibliotheek is er een tekst te vinden over de Drievoudige Eerste gedachte, waarin Sophia de naam van voorkennis draagt. Er staat in dat zij de eerste gedachte is die in het licht verblijft, “ik ben de beweging die in alles is, waardoor het Al in stand wordt gehouden”…”Ik kom naar beneden, naar de wereld van de stervelingen….”. Het Al, toevallig twee keer vermeld op een grafsteen in de kerktoren van de Lissewege die 13 Brugse roedes hoog is. Een platte kerktoren waar die je gemakkelijk kan beklimmen of kan afdalen.
Terug naar de drie Maria’s. Omdat het een Van Eyck-jaar, is ook het schilderij van de de Maria’s aan het graf dat wellicht van door Jan Van Eyck geschilderd werd, het vermelden waard. De achtergrond zou een natuurgetrouwe weergave zijn van Jeruzalem. Omdat op de lijst het volgende vermeld staat: .A´C.IXH.XAN’, dat staat voor ‘Als ich can’ en ‘Als Eyck can’, wordt het werk dus aan Van Eyck toegeschreven.
Wat mij onmiddellijk opviel waren de drie slapende mannen op de voorgrond. Romeinen die het graf bewaakten zou je zeggen. Maar een nadere blik verraad dat de eerste man (met gele deken) een islamiet is (kijk ook naar het zwaard), dat de volgende man (ridderfiguur) wellicht een christen voorstel (let op de helm met de draak of slang op) en de figuur aan de zijkant wel een jodenhoed uit de middeleeuwen lijkt te dragen. Maria-Magdalena draagt het rode kleed (kleur van de liefde-bloed), de andere Maria’s zijn Maria moeder gods in een blauw kleed (de kleur van de hemel) en Maria Solomé in een groen kleed (de kleur van vruchtbaarheid-moeder aarde), de zus van Moeder Maria. Om het anders te zeggen: Maria de moeder, Maria de zuster, Maria de bruid. Of als je de kleuren bekijkt: een vruchtbaar leven bereik je door te leven in overeenstemming met de aarde volgens de liefde in overeenstemming met God, de kosmos of het universum, waar je zelf in gelooft. Het gebruik van rood en groen in combinatie met Maria werd later in de zeventiende eeuw ingevolge de inquisitie overigens verboden omdat dit teveel zou verwijzen naar losbandigheid. Lijken de drie vrouwen ook geen verwijzing naar de drie lotsgodinnen uit de oude mythologie, waarbij de monotheïstische godsdiensten slapen? Want de vrouwelijke drie-eenheid is veel ouder, dan de mannelijke drievuldigheid. Maar dat zal wel weer mijn fantasie zijn, zeker? De stralen aan de rechterkant doen vermoeden dat het schilderij ooit groter was en dat daar een Jezus stond afgebeeld. Maar dat lege graf? Dat verwijst naar de opstanding van een mens die tot bekering is gekomen (cfr. Maria-Magdalena), de bruid van Christus, de gezuiverde ziel die zich verbonden heeft met Christus in een mystiek huwelijk. Of verwijzen de stralen naar de godsvonk, het inzicht die iemand gekregen heeft waardoor hij uit het graf kon opstaan om te herrijzen. Een nieuwe mens.
Er is ook een link met Brugge in het schilderij. Het schilderij toont op de achtergrond de Heilige Grafkerk uit Jeruzalem en werd geschilderd op het moment dat door de familie Adornes de Jeruzalemkerk werd gebouwd. Toeval? Heel de Jeruzalemkerk zit vol met symboliek die gaat over wederopstanding, een nieuw mens worden.
Het is het enige schilderij van Van Eyck dat zich in Nederland bevindt. Tijdens WO II werd het door de eigenaar Van Beuningen zelfs begraven om het te beschermen. Meer over de herkomst en restauratie van het schilderij (met beelden van Brugge), vind je via onderstaande link
Maar de drie-eenheid vind je ook terug in het kruis: de verticale verbinding is deze met de kosmos, het universum, God, de horizontale met de aarde om zo tot het centrum, jezelf te kunnen komen. Of als je het zoals de Kelten wilt zien: op elk punt de 4 elementen: aarde, water, vuur en lucht om tot het centrum, ether te komen. Echter ook het symbool dat soms verbonden wordt met Maria, de fleur-de-lys, toont ook een drie-eenheid, het twee bladeren naar beneden als je enkel maar twee aparte elementen (aarde-hemel, man-vrouw, yin-yang, zon-maan) in jezelf verenigt, maar bereik je de balans, de harmonie tussen de twee, dan herrijst je als het middelste blad van de fleur-de-lys. Is het daarom dat de Franse koningen dit symbool kaapten? Want men ging ervan uit dat men slechts koning was op vraag van God, dat men geroepen was. Het symbool is wellicht meegekomen via de kruistochten, want het komt ook voor bij de Egyptenaren en Perziërs, waar het eerder met oorlog verbonden was. Sommigen beweren dat het eerder een vruchtbaarheidssymbool is, want zeg nu zelf, het symbool heeft wel iets weg van een fallus. Wat het ook is of betekent, symbolen, religies, legendes, altijd vind je alles wereldwijd, in verschillende volksgroepen terug. Omdat zij ons onbewuste aanspreken. En welke mening je eraan hecht
O ja, Maria Lichtmis is het op 2 februari: 2/2, twee keer een cijfer dat lijkt op een zwaan die op zijn beurt weer verwijst naar Maria. Veertig dagen na de geboorte van Christus (lees mijn blogpost over de symboliek rond Christus). Dit zou het moment geweest zijn dat Maria Jezus voor het eerst toonde in de tempel. Waar ze volgens Joodse gebruiken terug rein genoeg was om de tempel te betreden. Mijn persoonlijke mening is dat het feest ook gaat over het licht zien, ingewijd zijn in kennis, in de geheimen van het leven. En als je daarbij pannenkoeken kan eten, moet je het zeker doen. Waarom pannenkoeken? Weet ik niet, zelf denk ik dat het een verwijzing is naar de maan of de zon: het lichtfeest van moeder aarde, van de eeuwenoude, vergeten moedergodinnen. En dit jaar is het speciaal: 2-2-2020: vier keer twee, de energie van de zwaan zweeft hier ergens rond, denkt het poëtische in mij dan. Samen acht, het getal van de eeuwigheid. Een speciale dag, waarom weet ik nog niet, dat zal wel duidelijk worden later. Het is 22u22, de avond voor 2/2/2020, tijd om naar bed te gaan, op het uur dat de Chinezen “The four swans” noemen. Misschien dat ik morgen om 2 uur toch eens langs de kerk passeer om de speciale energie te voelen en inspiratie op te doen.
Getallen, het blijft me fascineren. Zeker dit jaar: twee keer het getal twintig in harmonie of twee keer twee en twee keer nul. De nul of de cirkel, teken van de eeuwigheid of de cirkel van het leven, het levenswiel. Dat getallen speciaal zijn, is ook te wijten aan Pythagoras. Hij vormde met zijn volgelingen een spiritueel genootschap, waarbij zij getallen ook een filosofisch aspect en symbolische betekenis gaven. Twee was het eerste vrouwelijke getal, drie het eerste mannelijke getal en het getal 1 staat symbool voor de eenheid. Vandaar misschien dat het getal 6 vaak symbool staat voor de mens (2+3+1= 6).
Zo is er wel meer speciaals te vertellen over dit jaar 2020: het bestaat uit de optelsom van kwadraten van 4 opeenvolgende priemgetallen: 17 tot de tweede macht (289), 19 tot de tweede macht (361), 23 tot de tweede macht (529) en 29 tot de tweede macht (841). Of wat dacht je van deze? Maak eens deze berekening en je komt uit op 2020: 10 x 9 x 8 + 7 + 6 x 5 x 43 + 2 +1. Of hoe alle getallen na elkaar uitkomen bij dit jaartal.
Maar waarom verwijs ik naar 2020 als het jaar van de zwaan? Ik zou natuurlijk kunnen zeggen dat dit is omdat mijn boek Het mysterie van de zwaan dan zal verschijnen. Overigens begrijp ik nu pas waarom ik het boek niet afgewerkt kreeg in 2019: een boek met als titel zwaan doe je best verschijnen in 2020. Er is echter nog een andere reden: het getal twee is niets meer of minder dan een gestileerde zwaan. Twee, verwijst naar twee mensen, de liefde en welk dier staat er symbool voor de liefde? Juist, ja de zwaan. Zwanenkoppels zouden zeer monogaam zijn en elkaar eeuwig trouw blijven. Een zwaan is een vereniging van het vrouwelijke en het mannelijke. Een zwaan staat ook voor vrijheid. Vrij je weg kiezen, om te groeien. Auteur Nassim Nicolas Taleb schreef een boek met als titel Incerto – de zwarte zwaan waarin het gaat over dingen die voor ons onwaarschijnlijk lijken, maar toch waar kunnen zijn. Men geloofde vroeger immers dat zwarte zwanen niet bestonden, totdat men ze zag. Soms lijken dingen totaal onmogelijk, maar kan het toch of is het toch waar.
Wel laat mij dan voor 2020, het jaar van de zwaan dan het volgende wensen: een jaar vol liefde, vrijheid om je eigen weg te kiezen, te groeien en het geloof in jouw eigen zwarte zwaan. Dat mogelijk wordt, wat onmogelijk lijkt. Dus hou je wensen goed in het oog, wie weet worden ze mogelijk in het jaar van de zwaan.
Heb je er ooit al op gelet? Dat in allerlei talen de woorden nacht en acht op elkaar lijken? Nacht-acht (nederlands) Nuit-huit (frans) Night-eight (engels) Nacht-Acht (duits) Noche-ocho (spaans) Noite-oito (portugees) Notte-otto (italiaans) Natt-atta (zweeds-noors) Nox, noctis-octo (latijn).
De nacht verwijst naar de duisternis, de acht naar de eeuwigheid, denk
maar aan een liggende acht die een lemniscaat voorstelt, ook wel het
infinityteken genoemd. De acht komt ook voor in de
Fibonacci-getallenreeks, die vaak gebruikt werd om gotische kathedralen
te bouwen, o.a. de “kathedraal van het Noorden” in Lissewege. Het getal 8
zit als afstandsmaat vaak verwerkt in het koor van een kerk. Niet enkel
in Lissewege, maar bijv. ook in de Jeruzalemkerk in Brugge (kijk maar
eens naar het plafond als je daar bent en tel). Een teken dat het koor
van een kerk moest verwijzen naar de eeuwigheid.
Acht komt in
de natuur voor: als je een stokje in de grond steekt en elke dag met een
puntje aanduidt waar de zon schijnt om bijv. 12 uur ’s middags, dan
vormen alle puntjes samen na één jaar een liggende acht of een
lemniscaat. Nu ja niet verwonderlijk voor een getal dat correspondeert
met het aantal planeten in ons zonnestelsel en het atoomnummer van
zuurstof is. Dat de boeddhisten een achtvoudig pad bewandelen om de
verlichting te bereiken, is te begrijpen als je vanuit de nacht op pad
gaat naar het licht
